Spis treści
W wyjaśnianiu przyczyn bóli pleców można przyjąć trzy zasady. Za statystyką uznać, że najczęściej ból promieniuje z kręgosłupa, iż jest on zawsze ściśle skojarzony z jego budową, urazami lub chorobami, a także posłużyć się szerszą perspektywą i stwierdzić, iż powodem są czynniki, które doprowadziły np. do zwyrodnienia kręgów kręgosłupa.
Ból pleców i jego przyczyny rozpatrywać się będzie poniżej zgodnie z tym spojrzeniem, ujmującym również czynniki, które doprowadziły do rozwinięcia się choroby przebiegającej z bólem, zatem zgodnie z tytułem – po pierwsze: niechorobowe, po drugie: kliniczne, czyli związane z rozwiniętym schorzeniem.
Ból pleców – przyczyny medyczne (bezpośrednie)
Bez względu na to, kiedy działały czynniki prowadzące do zmian w obrębie kręgosłupa, mięśni pleców lub innych struktur, gdy ich skutkiem są zmiany anatomiczne i/lub fizjologiczne w ciele, które wywołują ból, mamy do czynienia z chorobą. Oczywiście choroby przebiegające z bólem pleców i ich przyczyny to obszerna grupa różnych stanów, w tym nieoperacyjnych. Dlatego też bardzo ważna jest diagnostyka, która umożliwia dobór odpowiednich metod leczenia – w tym, co należy zaznaczyć, nie zawsze na początek listy wysuwa się farmakoterapia lub chirurgia. W wielu stanach przebiegających z bólami pleców podstawowymi metodami leczenia są fizjoterapia i rehabilitacja (a czasem pomoc psychologiczna).
Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, do bóli pleców najczęściej prowadzą:
- uszkodzenia kręgosłupa na tyle poważne, iż wymagają interwencji chirurgicznej – należą tu: jego złamania, nowotwory pierwotne, zmiany związane z osteoporozą, skojarzone z tętniakiem rozwarstwiającym aorty oraz różnego typu poważne infekcje;
- urazy kręgosłupa przebiegające bez destrukcji, ale cechujące się neurologicznym deficytem – wymienia się wśród nich: uszkodzenie OUN lub mielopatię, zespół ogona końskiego, radikulopatię, przewlekłe neuropatie obwodowe lub miejscowe (np. ucisk jakiegoś nerwu);
- radikulopatie uciskowe (zapalenia nerwów wywołane uciskiem, najczęściej kręgów) – wśród których wymienia się: przepukliny krążków kręgosłupa, stenozy (zawężenie kanału kręgowego) czy spondylolistezę (przemieszczenie kręgów);
- patologię nocyceptywnych części kręgosłupa – co głównie dotyczy: stawów i krążków międzykręgowych, zmian w obrębie tkanki kostnej i okostnej, mięśni przykręgosłupowych i ścięgien oraz stawu krzyżowo-biodrowego;
- uszkodzenia mechaniczne – wywołują ból, a dotyczy to m.in.: bólowych zespołów mięśni, uszkodzeń kręgosłupa reagujących na terapię manualną, a także bóle mogą wynikać z nieprawidłowej postawy ciała i chodu;
- nadwrażliwość mięśniowo-nerwowa – może przyczynić się do odczuwania bóli na dużej powierzchni ciała, obejmować cały kręgosłup, a nawet nogi; wyróżnia się jej dwa typy: przebiegający z uszkodzeniem nerwów oraz bez uszkodzenia (bóle kazualgiczne);
- a także tzw. aberrację „informacji o bólu” – tutaj wymienia się przyczyny psychogenne: stres, trudne emocje (lęk, obniżony nastrój), bóle na podłożu histrionicznym czy hipochondrycznym.
Przyczyn bólu pleców jest więc wiele. Oczywiście częściowo, ostatnią z wymienionych grup można potraktować jako opisującą przyczyny nieswoiście łączące przeżycia bólowe z ich ewentualną etiologią, ale należy zaznaczyć, iż niektóre z nich, podobnie jak choroby fizyczne, również mają charakter nawracający i mogą przejawiać się cyklicznie.
Pozachorobowe przyczyny bóli pleców
Przede wszystkim pozachorobowym czynnikiem wywołującym ból jest np. wypadek zakończony urazem. Nie można o nim powiedzieć, iż jest „przyczyną” medyczną (w przeciwieństwie np. do nowotworu czy zwyrodnienia kręgów), jednak prowadzi do bezpośrednich konsekwencji ściśle z nim związanych. Dlatego też uznaje się tutaj, że o przyczynach bóli pleców w innym niż medyczny kontekście można mówić tylko wtedy, gdy mają charakter chroniczny, często wieloletni. Drugim istotnym elementem, w dużej mierze wynikającym w pierwszego, będzie tu fakt, iż dzięki powyższemu można bóle przewidzieć, a więc również im zapobiec. Wiąże się to ściśle z interwencją fizjoterapeutyczną, którą często stosujemy w poradni Signum – z poradnictwem.
W takim kontekście, ból pleców i jego przyczyny leżą w:
- wieloletnim przyjmowaniu nieprawidłowej postawy ciała – co głównie wiąże się z pracą zawodową i jako ciekawostkę oraz przykład można podać, iż jedną z najmniej fizjologicznych pozycji przyjmują stomatolodzy, dla których bóle kręgosłupa i problemy z dyskami to choroby zawodowe,
- wadach wrodzonych, lecz nie tylko kręgosłupa – dla przykładu, urodzenie się z jedną nogą krótszą od drugiej, z biegiem lat, przy braku korekty (np. odpowiedniego buta z wkładką) może doprowadzić do zmian w obrębie biodra i kręgosłupa przebiegających z chronicznym bólem,
- zwiększonym napięciu mięśniowym, co może wynikać m.in. ze stresu, a gdy ten jest chroniczny bóle przyjmują podobny charakter,
- wadach w budowie kręgosłupa – lordozy, skoliozy, kifozy, które bardzo często rozwijają się w wieku dorastania (poradnictwo w tym wypadku ma szczególne znaczenie) – z biegiem czasu mogą prowadzić do utrwalonych problemów i dyskopatii,
- przeciążeniach kręgosłupa związanych z innymi czynnikami niż praca zawodowa, na przykład z otyłością.
Bóle pleców i ich przyczyny stanowią więc grupę stanów, które czasem rozwijają się na podłożu zaniedbań, niewłaściwego trybu życia, braku aktywności fizycznej i odpowiedniej profilaktyki, gdy należy się do grupy zagrożonej – chociażby wykonując określoną pracę. Na to chcieliśmy powyżej zwrócić uwagę – na znaczenie profilaktyki i poradnictwa fizjoterapeutycznego, które ma bardzo duże znaczenie. gdy ból się pojawia. Szczególnie osoby z grupy ryzyka powinny skonsultować się z fizjoterapeutą, który dzięki nowoczesnym zabiegom może nie tylko zredukować ból, ale również zupełnie go usunąć – lecz wyłącznie we współpracy z Pacjentem, czyli przy przestrzeganiu przez Pacjenta wszystkich zaleceń.
Warto przeczytać: Ból pleców na dole kręgosłupa – nowoczesne metody fizjoterapii
Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi
Jakie są główne medyczne przyczyny bólu pleców?
Ból pleców może wynikać z uszkodzeń kręgosłupa, urazów, radikulopatii, patologii nocyceptywnych części kręgosłupa, uszkodzeń mechanicznych, nadwrażliwości mięśniowo-nerwowej, a także z aberracji “informacji o bólu” wynikającej z przyczyn psychogennych.
Czy niechorobowe czynniki mogą powodować ból pleców?
Tak, niechorobowe przyczyny bólu pleców obejmują m.in. nieprawidłową postawę ciała, wady wrodzone, zwiększone napięcie mięśniowe, wady w budowie kręgosłupa, oraz przeciążenia związane z otyłością.
Jakie metody leczenia są skuteczne przy bólu pleców?
Skuteczne metody leczenia bólu pleców zależą od jego przyczyny i mogą obejmować fizjoterapię, rehabilitację, a w niektórych przypadkach interwencje chirurgiczne lub farmakoterapię.
Jakie działania profilaktyczne mogą zapobiec bólowi pleców?
Działania profilaktyczne to m.in. utrzymanie prawidłowej postawy, unikanie przeciążeń, regularna aktywność fizyczna, oraz konsultacje z fizjoterapeutą, szczególnie dla osób z grupy ryzyka.
Dlaczego warto skonsultować się z fizjoterapeutą w przypadku bólu pleców?
Konsultacja z fizjoterapeutą jest ważna, ponieważ może pomóc zidentyfikować przyczyny bólu, zaproponować odpowiednie metody leczenia i profilaktyki, a także wspomóc w zapobieganiu przyszłym problemom z plecami.