Spis treści
- Czym jest obrzęk limfatyczny
- Metody kompleksowej pomocy w obrzękach limfatycznych
- Drenaż limfatyczny – efekty i cele
- Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi
Drenaż limfatyczny stosowany jest w wielu różnych chorobach przebiegających wraz z doznawaniem obrzęków i opuchlizny oraz po urazach wyzwalających podobne objawy (w tym po leczeniu). Efekty drenażu limfatycznego oznaczają usunięcie opisywanych symptomów, należy jednak zaznaczyć, iż drenaż to tylko element terapii podejmowanej w takich wypadkach. Jego celem jest właściwie redukcja obrzęku limfatycznego, lecz nie powinien być stosowany jako jedyna metoda – w fizjoterapii stosuje się wraz z nim kilka innych strategii, a dopiero ich wspólne działanie prowadzi do uzyskiwania optymalnych rezultatów.
Czym jest obrzęk limfatyczny
Obrzęk limfatyczny występuje w niektórych chorobach oraz bywa skutkiem wad wrodzonych. Aczkolwiek obrzęki występują w wielu innych stanach, szczególnie po urazach, gdy zakłócone są funkcje określonych narządów, a po leczeniu np. złamań, nadal występują powikłania.
Zwracając się jednak ku fizjologii, „klasyczny” obrzęk limfatyczny wynika z:
- nadmiernego przeciążenia układu limfatycznego, przewyższającego jego zdolność do przetransportowania limfy do układu krwionośnego; najczęściej przyczyną są nowotwory);
- właśnie nowotworów, które mogą zajmować lub naciskać na naczynia krwionośne, węzły chłonne, narządy wewnętrzne, ale również z podwyższonego ciśnienia w ciele;
- a także z leczenia nowotworu, a szczególnie jest to skojarzone z wycięciem zajętych węzłów chłonnych lub powikłaniami po radioterapii.
W związku z tym, że fizjoterapia stanowi pierwszorzędową metodę leczenia obrzęków limfatycznych, poniżej zostanie przedstawiona dokładnie, a także opisane będą wszystkie zabiegi, które stosuje się łącznie z drenażem limfatycznym, ponieważ wtedy efekty leczenia są optymalne.
Metody kompleksowej pomocy w obrzękach limfatycznych
Kompleksowość terapii w przypadku obrzęków wynika z zaleceń ISL (International Society of Lymphology). Nazywa się ją fachowo – kompleksową terapią udrażniającą. Podobnie jak w przypadku wielu innych chorób, obejmuje ona dobrze znane w fizjoterapii metody, które w tym wypadku stosuje się łącznie, a są to:
- manualny drenaż limfatyczny – którego efekty są najszybciej widoczne i najbardziej spektakularne; jego podstawy zostały opracowane w latach 30. ubiegłego wieku przez duńskiego lekarza Emila Voddera, natomiast sam masaż znacząco różni się od dobrze znanego, klasycznego, w którym obecne jest silne oklepywanie czy uciskanie; drenaż limfatyczny to masaż delikatny, wykonywane w nim ruchy polegają głównie na: obrotach, okręgach, ruchach pompujących i czerpiących; do głównych celów masażu należy pobudzenie do pracy naczyń limfatycznych, odprowadzenie nadmiaru płynu z naczyń chłonnych, a tym samym redukcja obrzęku;
- kompresoterapia (bandażowanie wielowarstwowe) – jest uznawana za równie ważną w usuwaniu obrzęków; bandażowanie pomaga w redukcji obrzęków dzięki redukowaniu kapilarnej filtracji, przesuwaniu limfy w obszary pozbawione obrzęku, wzrostowi resorpcji (transportu limfy) i redukcji zwłóknień podskórnych oraz stymulacji mięśniowej pompy; w metodzie tej stosuje się wielowarstwowe opatrunki, którymi fizjoterapeuta owija chore miejsca, a po pierwszej fazie leczenia stosuje się gotowe materiały uciskowe (rękawy, pończochy);
- kinezyterapia – która w przypadku obrzęku limfatycznego również ma na celu wspomaganie odpływu chłonki, ale także dbanie o skórę; do metod już wymienionych dodaje się tu automasaż; kinezyterapia jest naturalną formą drenażu chłonnego, gdyż to właśnie ruch warunkuje prawidłowe wchłanianie i transport limfy; w zakresie ćwiczeń uprawianych w drenażu wymienia się m.in.: tzw. ćwiczenia czynne o niskiej intensywności, ćwiczenia oddechowe, a także indywidualnie dobrane do możliwości i potrzeb Pacjenta ćwiczenia rozluźniające i poprawiające komfort psychiczny, m.in. poprzez redukcję napięcia wewnętrznego;
- kinesiotaping – czyli plastrowanie dynamiczne, stosowane najczęściej przez sportowców, jednak w drenażu limfatycznym efekty również potwierdzono jego skuteczność; jak się okazało w badaniach naukowych, pacjentki zaopatrzone w plastry lepiej radziły sobie z codziennymi obowiązkami i czuły się dzięki nim bardziej komfortowo, niż podczas stosowania opasek uciskowych; ważnym elementem stosowania kinesiotapingu jest dowiedzione w badaniach normalizowanie napięcia mięśniowego, co prowadzi do usprawnienia odpływu chłonki.
Istotnym elementem terapii jest również edukacja Pacjentów dotycząca autoterapii i profilaktyki. Należy również dodać, że terapia kompleksowa podzielona jest na dwie fazy:
- intensywną – w której stosuje się wszystkie wyżej wymienione metody,
- oraz utrwalająco-optymalizującą – w której celem jest zachowanie wszystkich zmian, jakie nastąpiły podczas terapii, i ich utrwalanie.
W trakcie trwania terapii istotne jest też dbanie o skórę, gdyż może dochodzić do odczynowych zmian w zajętych obszarach.
Drenaż limfatyczny – efekty i cele
Celem kompleksowej terapii udrażniającej jest oczywiście ujście chłonki i redukcja obrzęku. Drenaż limfatyczny wykazuje w tym względzie najlepsze efekty, gdy stosowany jest samodzielnie. Jak już jednak wiadomo, zalecenia obejmują terapię wieloczynnikową i wbrew pozorom usunięcie płynu z obrzęku nie jest jej głównym celem – jest celem zabiegów, lecz nie ogólnie pojętej terapii. Wynika to stąd, iż postępowanie terapeutyczne jest skupione nie tylko zmianie w zakresie ciała. Głównym jego celem jest usprawnienie funkcjonowania Pacjenta i poprawa jakości jego życia. Biorąc pod uwagę fakt, iż obrzęk limfatyczny jest skojarzony w największym stopniu z chorobami nowotworowymi, należy to uznać za w pełni uzasadnione.
Warto przeczytać: Fizjoterapia a rehabilitacja na przykładzie udaru mózgu
Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi
Czym jest drenaż limfatyczny?
Drenaż limfatyczny to metoda fizjoterapeutyczna stosowana przy obrzękach limfatycznych, mająca na celu redukcję obrzęku przez stymulację odpływu limfy.
Jakie są główne cele drenażu limfatycznego?
Celem drenażu jest nie tylko redukcja obrzęku, ale także poprawa funkcjonowania pacjenta i jakości jego życia, zwłaszcza przy chorobach nowotworowych.
Jakie metody wspomagają drenaż limfatyczny w kompleksowej terapii?
Do metod wspomagających należą kompresjoterapia, kinezyterapia, kinesiotaping oraz edukacja pacjentów dotycząca autoterapii i profilaktyki.
Jakie są efekty stosowania drenażu limfatycznego?
Efekty to głównie redukcja obrzęku limfatycznego i poprawa funkcjonowania naczyń limfatycznych, co przekłada się na lepsze samopoczucie pacjentów.
Na czym polega kompleksowa terapia udrażniająca?
Jest to terapia obejmująca kilka metod leczenia obrzęków limfatycznych, w tym drenaż limfatyczny, mająca na celu nie tylko usunięcie obrzęku, ale także poprawę ogólnego stanu pacjenta.