Dyskopatia to choroba krążków międzykręgowych. Wyróżniamy dyskopatię: szyjną, piersiową i lędźwiową. Niewątpliwie jest ona jedną z najbardziej uciążliwych i dokuczliwych chorób, dlatego też prowadzi się wiele badań ukierunkowanych na poprawę jakości życia Pacjentów cierpiących na dyskopatię i ich radzenie sobie z objawami choroby. Ciągłe odczuwanie bólu może bowiem całkowicie odbierać satysfakcję z życia, tym bardziej, że nie wszyscy Pacjenci kwalifikują się do leczenia operacyjnego. Stąd też naprzeciw ich potrzebom wychodzi farmakoterapia oraz na zabiegi fizjoterapii, które są wiodącą metodą leczenia.
Czym jest dyskopatia
Dyskopatia to swoista forma zniekształcenia krążków kręgosłupa. Przyjęło się uznawać ją za przepuklinę, jednak takie spojrzenie opisuje właściwie jedynie bezpośrednią przyczynę odczuwanych dolegliwości w postaci różnych rodzajów rwy: kulszowej, ramiennej czy udowej. Prowadzą jednak do niej zmiany w strukturze krążków, a więc zniekształcenia kośćca czy to będące wynikiem urazu, czy zmian zwyrodnieniowych. Zatem objawy w postaci rwy to jedynie konsekwencje rzeczywistych zmian w obrębie kręgosłupa, których skutek prowadzi do ucisku na nerwy przez zmienione krążki międzykręgowe oraz związane z tym powikłania.
Choroba bywa nazywana zamiennie zapaleniem korzonków, lumbago, postrzałem. Jest to zależne od jej przyczyny, a często od kontekstu, w jakim ujawniły się pierwsze objawy.
Rodzaje dyskopatii
Opisywane wyżej zmiany w obrębie krążków kręgosłupa prowadzą do odczuwania silnego bólu i jest to główny objaw dyskopatii. Na tej podstawie wyróżnia się dwa rodzaje przebiegu choroby:
- ostry – w którym pojawia się nagła rwa (ból) szybko nasilająca się, czasem samoistnie przemijająca albo taka, która przeistacza się w formę chroniczną,
- oraz przewlekły – którego nie musi poprzedzać nagły, ostry początek, a rozwój bólu przebiega stopniowo.
Ostre bóle zazwyczaj związane są z uciskiem przepukliny i utrzymują się do trzech tygodni. Bólowi towarzyszą często inne objawy, jak drętwienie, mrowienie, bezwład kończyn, zmiany czucia w rękach czy nogach, co związane jest również z promieniowaniem bólu od kręgosłupa do innych części ciała i jest to objaw typowy dla każdej postaci dyskopatii.
Dyskopatia przewlekła zazwyczaj poprzedzona jest ostrą (pierwszy rzut objawów), co po zaniknięciu bólu może dawać pewną ułudę zdrowia. Daje to fałszywe przekonanie o wyleczeniu lub pełnym zdrowiu. Co ważne, dyskopatia może trwać bezobjawowo przez długi okres czasu i nadal się rozwijać.
Umiejscowienie dyskopatii
Wyróżnia się trzy rodzaje zmian zwyrodnieniowych, a są to:
- dyskopatia szyjna – obejmująca kilka kręgów do piersiowych,
- dyskopatia piersiowa – dotycząca środkowej części kręgosłupa,
- i dyskopatia lędźwiowa – umiejscowiona w dolnej części pleców.
Najczęściej spotykaną dyskopatią, również u Pacjentów naszego gabinetu w Białymstoku, jest forma lędźwiowa, gdyż dolny odcinek kręgosłupa jest najbardziej obciążony, a tym samym narażony na różnego typu zmiany chorobowe i urazy przeciążeniowe.
Objawy choroby skojarzone z bólem
Ból w dyskopatii przejawia się w różny sposób (oraz współistnieją z nim), m.in.:
- ból tylnej części kręgosłupa, co jest ściśle związane z miejscem, które uległo zwyrodnieniu,
- promieniowanie bólu do pleców, ale także kończyn górnych i dolnych, zależnie od umiejscowienia ogniska choroby,
- towarzyszące mu parestezje (mrowienie, drętwienie) oraz zaburzenia czucia,
- czasem trudności w wykonywaniu ruchów precyzyjnych,
- typowe dla godzin rannych uczucie sztywności i konieczność „rozchodzenia” bólu,
- ujawnianie się zarówno po pracy fizycznej, jak i dłuższym bezruchu,
Ból w zwyrodnieniu kręgów przybiera różną formę, gdyż w trakcie rozwoju choroby dochodzi do wtórnych zwyrodnień, które rodzą także bóle mięśni niewystępujących na początku choroby. Może więc dojść na przykład do ustąpienia „rwania” w ręce, ale pojawi się nieobecny dotąd ból karku. Ujawnić się może również tzw. chromanie przestankowe, które polega na trudnościach w przejściu odcinka drogi, gdyż pojawia się zmęczenie i słabość nóg uniemożliwiająca dalszy chód bez odpoczynku.
Leczenie i fizjoterapia zwyrodnienia kręgów
Podejmowane leczenie w dyskopatiach ma charakter zachowawczy, jeśli Pacjent nie kwalifikuje się do zabiegu chirurgicznego (np. po urazie) lub z powodu zaawansowania choroby (brak niedowładów i porażeń kończyn oraz zatrzymanie moczu lub bólu utrzymującego się ponad miesiąc). W diagnostyce zazwyczaj przeprowadza się tylko wywiad oraz kieruje Pacjenta na RTG kręgosłupa, w celu wykluczenia innych niż korzeniowe przyczyn bólu. Ponadto stosuje się fizjoterapię i rehabilitację.
Należy zaznaczyć, że w fazie ostrej rwy nie podejmuje się fizjoterapii. Głównym zaleceniem jest wówczas odpoczynek w pozycji wygodnej dla Pacjenta, tak, by odczuwał jak najmniejszy ból, zalecane są również środki przeciwbólowe. Wszelkie zabiegi związane z rehabilitacją podejmowane są dopiero wtedy, gdy ostra faza przeminie – zabiegi można jednak przeprowadzać w fazie przewlekłej bólowej.
Na podstawie doświadczeń poradni w Białymstoku można wskazać, iż w dyskopatii stosuje się następujące zabiegi rehabilitacyjne:
- masaże lecznicze – które przede wszystkim usuwają wtórne do choroby objawy związane z mięśniami,
- kinezyterapię – która stanowi podstawową formę rehabilitacji w dyskopatii (niektóre badania wskazują na skuteczność sięgającą 90%), a obejmuje m.in.: treningi izometryczne, rozciągające i elongacyjne, oddechowe, automobilizujące, rozciągające i kształtujące prawidłową postawę.
Ważna jest też edukacja związana z profilaktyką – czyli porady dotyczące m.in. tego, jak zadbać o kręgosłup, jakich czynności unikać, jaka postawa ciała jest najzdrowsza.
Należy zaznaczyć, że dyskopatia to choroba przyjmująca wiele postaci, dlatego wszelkie zabiegi fizjoterapeutyczne podejmowane są zawsze po dokładnej diagnostyce i zapoznaniu się z historią choroby i mają wysoce indywidualny charakter – zawsze są dobrane do Pacjenta.