Obrzęki kończyn najczęściej wyzwalane są przez inne poważne choroby, w tym: serca, krążenia, nerek, zaburzeń wchłaniania białka, a nawet przez alergie pokarmowe. Mechanizm obrzęków związany jest z przedostawaniem się płynu z naczyniowego łożyska do międzykomórkowej przestrzeni. Obrzęki powstają również po urazach i mają charakter przemijający – towarzysząc im, a także utrwalony, gdy po odniesieniu np. złamania w miejscu i okolicy zrośniętej kości pojawiają się po jego przeciążeniu, co zazwyczaj dotyczy nóg, a szczególnie stóp.
Obrzęk kończyn – rodzaje i przyczyny
Najczęściej w populacji obrzękom ulegają stopy. Stanowi to duży problem, a czasem utrudnia chodzenie, zarówno przez to, iż ciężko jest włożyć buty, jak i fakt, iż opuchnięte nogi są osłabione i nieraz obolałe. Obrzęk bowiem oznacza, że miejsce nim pokryte jest chore i nie funkcjonuje prawidłowo. W przypadku urazów ma on za zadanie chronić uszkodzone struktury ciała i w takim znaczeniu jest fizjologiczny. Obrzęki tworzą się jednak również bez wyraźnej przyczyny i wówczas należy przeprowadzić dodatkowe badania, jak już bowiem wiadomo mogą być one zwiastunem wielu poważnych chorób.
Stąd też wymienia się różne rodzaje obrzęków, a głównie:
- sercowo-naczyniowe i zastoinowe – wynikające zwykle z zaburzeń pracy serca, co prowadzi do odkładania się tzw. „wody” w różnych częściach ciała, w tym w kończynach, zwykle nogach (szczególnie poranne),
- nerkowe – związane z zaburzeniem pracy tych narządów, a przede wszystkim z niewłaściwym przesączaniem i wysoką objętością krwi oraz nasilonym wchłanianiem wody przez nerki,
- wątrobowe – związane z wieloma przyczynami, m.in. zaburzoną syntezą białek (albuminy), które wyrównują ciśnienie onkotyczne.
Oczywiście obrzęki ujawniają się również z wielu innych przyczyn i chorób: reumatyzmu, zmęczenia, utrzymywania nóg lub rąk w jednej pozycji zbyt długo (w czasie podróży, snu), z powodu przyjmowania niektórych leków.
Obrzęki limfatyczne i pozostałe schorzenia
Bardzo często spotykanym problemem jest również zaburzenie układu limfatycznego, przez które tworzą się tzw. obrzęki limfatyczne. W Białymstoku, dzięki odpowiednio dobranym zabiegom, osiągamy w redukcji obrzęków kończyn o takiej etiologii dobre rezultaty.
Z powyżej wymienionych przyczyn obrzęków można się zorientować, że zawsze podstawowa metoda ich leczenia jest skupiona na przyczynach, pracy serca, nerek i innych narządów. Pomoc fizjoterapeutyczna ma w ich przypadku wtórne znaczenie, lecz posiada jedną zaletę – może być stosowana z powodzeniem bez względu na postawioną diagnozę, czyli przyczynę obrzęków i opuchnięć. Wynika to z jej celu, który zawsze ma charakter leczący, a jest nim redukcja opuchlizny i umniejszenie odczuwania innych, skojarzonych z nią objawów.
Skupiając się tutaj na tzw. terapii udrażniającej, zabiegi fizjoterapeutyczne mają w tym zakresie swoją tradycję sięgającą 1970 roku, w którym pojęcie to wprowadził do nauki M. Földi. Aktualnie metoda ta uznawana jest za najskuteczniejszą w leczeniu obrzęku limfatycznego, ale też jego innych rodzajów.
Zabiegi fizjoterapeutyczne a obrzęk kończyn
Terapia składa się z dwóch następujących po sobie faz, które jednocześnie zawierają w sobie profesjonalne zalecenia zabiegowe:
- pierwszej, intensywnej – skupionej na redukcji obrzęku, która obejmuje wymienione wyżej zabiegi fizjoterapeutyczne:
- masaż leczniczy w postaci drenażu limfatycznego,
- kompresjoterapię – czyli w tym wypadku bandażowanie wielowarstwowe,
- kinezyterapię – ćwiczenia w asyście fizjoterapeuty zmierzające do maksymalnej poprawy odpływu chłonki,
- drugiej, utrwalająco-optymalizującej – polega na stosowaniu zabiegów podtrzymujących efekty uzyskane w fazie pierwszej, a stosowane są w tym celu:
- automasaże,
- kompresoterapia, tym razem skupiona na wykorzystywaniu gotowych materiałów uciskowych,
- oraz również ćwiczenia, które mają za zadanie wspomaganie odpływu chłonki.
Leczenie intensywne obrzęku kończyn, bazując na praktyce naszej poradni w Białymstoku, kończy się gdy nie są prognozowane dalsze postępy, czyli osiągnięto wszystko co możliwe. Natomiast druga faza, w zależności od rodzaju choroby wywołującej obrzęki, trwać może nawet wiele lat, a w niektórych przypadkach może mieć dożywotni charakter, aby Pacjent miał stale niezbędną pomoc i ulgę.