Udar mózgu jest stanem nagłym, następującym wraz z zaburzeniem różnych funkcji psychofizycznych, zależnie od jego umiejscowienia w mózgu. Mogą to być różnego typu niedowłady, zakłócenia funkcji werbalnych – rozumienia języka lub zdolności mowy, zaburzenia widzenia, czucia skórnego i wiele innych objawów. Rehabilitacja w wypadku udaru mózgu ma przywrócić dawną sprawność Pacjentowi. W zakresie zdolności do poruszania się oraz wykonywania ruchów złożonych i precyzyjnych, rehabilitację po udarach prowadzi fizjoterapeuta. W przypadku zaburzeń mowy jest to neurologopeda, a stymulacji procesów poznawczych dokonuje psycholog.
Rodzaje udarów mózgu
Do dwóch głównych grup udarów mózgu należą:
- udary niedokrwienne – spowodowane niedrożnością w układzie krwionośnym mózgu, która najczęściej powstaje na skutek miażdżycy (blaszki miażdżycowe odkładają się na ścianach naczyń krwionośnych zatykając ich światło i ograniczając przepływ krwi, a tym samym do określonej części mózgu nie dociera odpowiednia ilość tlenu);
- udary krwotoczne – będące konsekwencją pęknięcia naczynia krwionośnego w mózgu, co prowadzi do tych samych skutków – braku dopływu krwi (tlenu) do określonej części mózgu; wypływająca z naczynia krwionośnego krew dodatkowo niszczy sąsiednią tkankę nerwową, co prowadzi do pogłębionych skutków wylewu.
Udary krwotoczne występują zarówno wewnątrz mózgu (udary śródmózgowe), jak i na jego powierzchni (udary podpajęczynkówkowe). Spowodowane są wieloma przyczynami, lecz bardzo często towarzyszy im nadciśnienie tętnicze, które wymienia się wśród ich podstawowych przyczyn.
Objawy udaru mózgu podlegające fizjoterapii
Jak już wspomniano, rehabilitacja po udarze mózgu zmierzająca do przywrócenia sprawności ruchowej, prowadzona jest przez fizjoterapeutę. Wśród podstawowych stanów, które podlegają rehabilitacji, wymienić należy:
- niezdolność do dawnego poruszania się, a także wykonywania prostych ruchów: ręką, nogą, palcami,
- wszelkie trudności w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała i równowagi,
- niewłaściwą koordynację ruchów, która sprowadza się do ich niezborności,
- niezdolność lub ograniczenie umiejętności wykonywania ruchów precyzyjnych, np. chwytania,
- niedowłady, które wpływają na powyższe trudności,
- osłabienia kończyn i zaniki mięśni, które mogły powstać podczas leczenia (unieruchomienia Pacjenta),
- uczucia odrętwienia pojawiające się wraz z niedowładami.
Rehabilitacja w przypadku udaru mózgu, jak to ma miejsce nie tylko w Białymstoku, polega głównie na:
- stosowaniu masaży leczniczych, które aktywują do pracy różne grupy mięśni (zapobieganie spastyczności),
- kinezyterapii, czyli wdrażaniu w leczenie ćwiczeń przywracających dawną sprawność fizyczną,
- zapobieganiu odleżynom tworzącym się podczas unieruchomienia i minimalizowaniu wspomnianych już zaników mięśni,
- oraz poradnictwa i zaleceń przekazywanych rodzinie chorego.
Rehabilitacja jest jednak uzależniona od stopnia świadomości chorego. Jeśli nie ma z nim kontaktu i przebywa on np. w domu, fizjoterapeuta może ją prowadzić na miejscu, wykonując ćwiczenia niejako za Pacjenta, np. trzymając jego kończynę i wykonując nią określone ruchy.
Eliminacja czynników zwiększających ryzyko udaru
W związku z tym, że przebyty udar mózgu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem kolejnego epizodu, ważne jest, by chory stale uczestniczył w ćwiczeniach zalecanych przez fizjoterapeutę (lub był im poddawany). W profilaktyce po dojściu do zdrowia należy również ograniczyć wszelki stres, używki, utrzymywać stałą masę ciała lub zredukować ją w przypadku otyłości, a także korzystać z diety bogatej w sód i potas.